ADHD en ADD

De belangrijkste kenmerken op een rijtje

ADHD en ADD

ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder, een Engelse afkorting die in het Nederlands staat voor aandachtstekort stoornis met of zonder hyperactiviteit of Impulsiviteit (dan heet het ADD). Er wordt ook wel eens gesproken van Alle Dagen Heel Druk!

ADHD is een diagnose/classificering die gebruikt wordt als er sprake is van een cluster van symptomen zoals impulsief gedrag, concentratieproblemen, rusteloosheid en leermoeilijkheden. De symptomen beginnen al vroeg in de kindertijd maar deze vallen vaak pas halverwege de basisschool op. Dat het meestal pas na de peuterspeelzaal en de kleuterschool opvalt komt omdat er dan meer van jonge kinderen wordt verwacht. Namelijk opletten in de klas, langere tijd stil zitten, werktaakjes afmaken en zelf meedenken aan dingen als huiswerk, gymspullen. Ze moeten zichzelf kunnen aankleden, voor hun eigen persoonlijke verzorging zorgen (zoals tandenpoetsen) en zelfstandig kleine taken kunnen uitvoeren.

Wanneer dit niet goed lukt gaat het opvallen en werken de verschillende symptomen veelal belemmerend bij het dagelijks functioneren. Dit geldt voor het kind zelf, voo het gezin en voor de school kan het extra lastig worden.

Niet zelden lukt het kinderen best goed door de basisschool heen te komen zonder dat ADHD kenmerken echt zijn opgevallen. Het kind lette wel eens niet op, maar had toch altijd zijn taakjes af. De gymspullen werden wel eens vergeten, maar er was altijd wel iemand thuis die er aan dacht en zo kwam het toch goed.

Het komt geregeld voor dat jongeren op de middelbare school pas tegen ADHD problemen aanlopen. Dit komt omdat er op de middelbare school nog meer zelfstandigheid gevraagd wordt. Dan komt het aan op zelf je huiswerk plannen, je boeken bij je hebben, je toetsen leren enz. Voor ouders is dit ook een lastig stuk, enerzijds willen ze hun kind meer ruimte geven en stimuleren ze deze zelfstandigheid. Anderzijds zien ze ook dat er zonder bepaalde herinneringen aan het huiswerk of het schoolmateriaal, dat het kind er uit zichzelf ook niet aan begint. In de pubertijd zorgt dit vaak ook voor veel strijd in huis.

De belangrijkste kenmerken van ADHD op een rijtje:

1. Aandachttekort

Dit betekent dat het kind zich vaak moeilijk kan concentreren. Hij/zij is misschien vergeetachtig of raakt snel spullen kwijt. Als hij/zij ergens aan begint, komt het vaak niet (op tijd) af. Het kind raakt snel afgeleid. Plannen en organiseren zijn niet zijn/haar sterkste kant. Saaie taken worden vermeden.

Het gekke is; dat wanneer een taak heel leuk is, zoals een computerspel of een leuk tv programma, dan ontstaat er iets wat Hyperfocus wordt genoemd. Dan lukt het kinderen ineens wel om zich voor lange tijd te concentreren. Dit is iets wat door ouders en leerkrachten vaak vreemd gevonden wordt. Het lijkt hierdoor alsof het kind zich wel kan concentreren, maar het in veel gevallen niet wil. Dit is een veelvoorkomend misverstand. Juist op deze momenten lukt het kinderen zich af te sluiten van de rest en horen ze het vaak ook niet wanneer hun naam genoemd wordt. Dit is net zo goed een vorm van je NIET GOED concentreren, namelijk nu TE goed, waardoor je ook niet meer kunt schakelen tussen taken.

Doe de test:
Bij iedereen kan ADHD er een beetje anders uitzien. Wat herken je?

  • Ik kan mijn aandacht niet lang bij taken houden
  • Ik maak snel slordigheidfoutjes
  • Anderen zeggen vaak dat het lijkt alsof ik niet luister of niet oplet
  • Het lukt regelmatig niet om afspraken na te komen of opdrachten uit te voeren, omdat ik het vergeet
  • Ik ben niet goed in plannen en organiseren
  • Ik maak mijn werk vaak niet af
  • Ik raak vaak spullen kwijt die ik nodig heb
  • Ik stel vervelende opdrachten vaak uit, zoals mijn huiswerk of de afwas
  • Ik raak snel afgeleid door wat ik zie of hoor om mij heen
  • Ik vergeet vaak waar ik mee bezig ben of onthoud niet wat ik moest doen
    En ook wel: Ik kom vaak te laat of moet me regelmatig haasten.

2. Hyperactiviteit

Hyperactief zijn betekent dat er vaak sprake is van druk en onrustig gedrag; er beweegt meestal wel iets aan het kind. Ze friemelen veel met hun handen of wiebelen/tikken met hun voeten. Of ze maken (voortdurend) geluiden of ze tonen hun onrust op een andere manier. Er zijn ook kinderen die heel veel en heel snel praten. Veel kinderen beschrijven ook dat ze niet zo zeer van buiten onrustig zijn, maar dat ze in hun hoofd heel onrustig zijn. Bij deze kinderen zie je minder goed dat er sprake is van hyperactiviteit, maar het is er wel. Ze beschrijven een stroom aan gedachten of plaatjes die ze zien, waardoor ze zich niet goed op andere dingen kunnen richten. Hyperactief zijn betekent dat er sprake is van vaak druk en onrustig gedrag; er beweegt meestal wel iets aan het kind.

Doe de test:
Vind jij jezelf druk? Herken je dit:

  • Ik praat veel
  • Ik maak vaak geluidjes, ik neurie of zing
  • Ik beweeg vaak met mijn handen en voeten
  • Anderen vinden dat ik vaak druk ben en doordraaf
  • Ik voel me vaak onrustig in mijn lijf of in mijn hoofd
  • Ik kan niet zo goed iets op een rustige manier doen (ik klets ondertussen, of valt er iets om)
  • Ik kan niet zo goed lang stil zitten en sta vaak snel weer op

3. Impulsiviteit

Denk nou eerst eens na! Dat is een veel groepen uitspraak tegen impulsieve kinderen. Impulsief zijn betekent vaak eerst iets doen, en dán pas nadenken. Het kind is al ergens aan begonnen zonder dat het goed weten wat de bedoeling is. Het enthousiasme om te beginnen is vaak zo groot dat ze niet kunnen afwachten, de uitleg vaak dus ook niet meekrijgen, en veel te snel reageren. Hierdoor maken ze fouten, of komen ze onhandig of zelfs dom over. Dit is op alle vlakken zonde.

Doe de test:
Wat herken jij?:

  • Ik praat vaak door anderen heen
  • Ik kan niet zo goed op mijn beurt wachten
  • Ik begin vaak ergens aan zonder dat ik goed de uitleg heb gehoord of de instructie heb gelezen

Behandeling

Er zijn verschillende therapievormen die bij ADHD kunnen worden ingezet. De belangrijkste zijn:

  • psycho-educatie
    Uitleg aan het kind, de ouders, school en andere betrokkenen van het kind over wat ADHD is, hoe dit bij het kind zich uit en wat je om te helpen juist beter wel of niet kan doen.
  • coaching
    Praktische ondersteuning bij bepaalde taken, afgestemd op wat het kind of zijn/haar omgeving nodig heeft. Het gaat om het aanleren van vaardigheden die helpen dagelijkse problemen op te lossen en doelen te bereiken.
  • cognitieve gedragstherapie
    Individuele therapie met het kind dat gericht is op het anders leren denken, voelen en doen. Het kan dan gaan om het leren plannen en organiseren, maar ook om te leren positiever over jezelf te denken en sociale contacten aan te gaan.
  • mindfullness
    Bij ADHD-ers gaat alles heel snel, zowel de gedachten in hun hoofd als de bewegingen van hun lijf. Mindfulness leert het kind stil staan, afremmen, eerst voelen, dan nadenken, dan doen. Door ontspanningsoefeningen en bewustwordingsoefeningen kunnen kinderen met ADHD leren dingen met meer aandacht te doen.
  • medicijnen
    Ook het gebruik van medicijnen kan helpen om de symptomen van ADHD te verminderen, ze kunnen het kind helpen om zijn/haar concentratievermogen te verbeteren, zodat ze langer aan een taak kunnen werken en zij zich minder impulsief en onrustig voelen.

Positief

ADHD is niet alleen iets lastigs, het heeft ook hele mooie kanten. Als je ADHD hebt, gaan je gedachten vaak snel van het ene op het andere over. Dat noemen we 'associëren'. Je denkt aan iets en meteen heb je al vijf anderen dingen in je hoofd die daar misschien mee te maken hebben. Door dit snelle associëren, kunnen mensen met ADHD soms snel buiten de gebaande paden denken. Dus iets bedenken waar anderen niet zo snel opkomen.

Ze zeggen dat Herman Brood, Bart Chabot, Paul de Leeuw , Whoopi Goldberg en Robin Williams ADHD hebben. Of het allemaal waar is, is niet bekend. Maar ze zijn beroemd geworden omdat ze heel creatief zijn en ideeën hebben die een ander nooit zou kunnen bedenken. Mensen met ADHD kunnen vaak bergen verzetten, omdat ze veel energie hebben en kunnen heel grappig zijn, zoals bijvoorbeeld Jochem Myjer, die zeker ADHD heeft.

Er zijn veel leuke of creatieve beroepen waar deze eigenschappen heel goed van pas komen. Met je sterke kanten kun je veel bereiken in artistieke beroepen zoals in het theater en bij de tv. Voor anderen zijn meer creatieve beroepen passend bijvoorbeeld bij een reclamebureau of websitebouwer, in de muziek of als (beeldend) kunstenaar.

Veel jongeren met ADHD zijn goed in het vinden van nieuwe oplossingen, in crisissituaties, kunnen makkelijk improviseren, zijn energiek en spontaan. Doordat ze goed zijn in het direct nemen van beslissingen zijn beroepen bij de brandweer, politie, ambulancedienst of als crisismanager geschikt. Het zijn slechts voorbeelden waar je met je sterke eigenschappen iets kan bereiken. Hou je ervan om meer in de zakenwereld te werken en ben je een gemakkelijke prater? Dan zijn beroepen als verkoper of vertegenwoordiger misschien wel iets voor jou. En wat dacht je van een beroep in de sport?

Wilt u meer weten?

Wilt u een afspraak maken of wenst u meer informatie over de behandeling van ADHD en ADD bij kinderen en jeugdigen, dan kunt u een e-mail sturen naar mevr. Milou Scholten, m.scholten@eclg.nl. of bellen naar 085 - 877 16 73.